Śpiewać każdy może, Obróbka dźwięku
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
�piewa� ka�dy mo�e, czyli edycja linii wokalnych - Estrada i Studio�piewa� ka�dy mo�e,czyli edycja linii wokalnychCo zrobi�, gdy od strony technicznej wokal nagrany jest prawid�owo,mikrofony najlepsze jakimi w danej chwili dysponowa�e�, a charakterystykadobrana jak trzeba; kiedy akustyka pomieszczenia jest w porz�dku ikompresor nienajgorszy, lecz niestety tw�j wokalista to nie Paul Carrack inagrany g�os brzmi cienko, niepewnie, a co najgorsze � nieczysto.Trudno nie zgodzi� si� z Quincy Jonesem, kt�ry stwierdzi� kiedy�, �ew muzyce popularnej najwa�niejsz� cz�ci� ka�dego utworu jest liniawokalna. Niezale�nie od tego czy jest to nowoczesny kawa�ek taneczny, czyballada bluesowa, zawsze pierwsz� rzecz�, kt�rej s�uchamy, jest wokal.Je�li stawiasz pierwsze kroki w realizacji nagra�, ma�e jest niestetyprawdopodobie�stwo, �e od razu b�dziesz mia� okazj� pracowa� z zawodowymiartystami o wyrobionych stabilnych glosach. Zazwyczaj w ich przypadkurejestracja partii wokalnych nie przysparza wi�kszego k�opotu i wystarczykilka podej��, by� mia� materia� wymagaj�cy jedynie ko�cowej obr�bki inadania mu ostatecznego szlifu. Ale zanim dostaniesz kontrakt narealizacj� p�yty gwiazdy z prawdziwego zdarzenia, potrenuj na swoichkawa�kach b�d� wokalistach-amatorach, kt�rzy niekoniecznie �piewaj�pi�knie czysto.Zacznij od oczyszczenia �cie�ki z nie potrzebnych d�wi�k�wprzypadkowo nagranych w przerwach �piewu, takich jak chrz�kni�cia,mla�ni�cia i r�nego rodzaju niepotrzebne odg�osy. Nie ma nic gorszego ni�to, gdy po ko�cowym zgraniu lub co gorsza po masterze okazuje si�, �e wjednym miejscu, dajmy na to tu� przed kulminacyjnyrn refrenem, wychodzi nawierzch lekko s�yszalne kaszlni�cie... Do tego celu mo�esz te� u�y� bramkiszum�w, lecz tutaj uwa�aj, abynie przesadzi�. Zazwyczaj mi�dzy �piewanymi s�owami s�yszalne s� wdechypowietrza, ale je�li nie s� szczeg�lnie g�o�nie czy nie naturalne,proponuj� je zostawi�. Dodaj� one charakteru i energii wykonywanej partii.Nast�pnym krokiem jest kompresja. W�a�ciwe u�ycie kompresora mo�eokaza� si� zbawienne dla s�abej linii wokalnej i przyczyni si� dozrobienia z Twojego wokalisty ca�kiem przyzwoitego �piewaka. Mo�eszzastosowa� kompresj� podczas nagrywania, jaki p�niej podczas obr�bki czymiksu. Spr�buj r�nych ustawie� i dobierz takie, kt�re wyda Ci si�najodpowiedniejsze dla danej �cie�ki.Wiele z dost�pnych wtyczek posiada fabryczne ustawienia kompresora, wzupe�no�ci wystarczaj�ce, by w Twoim niedu�ym studiu uzyska� ca�kiem du�yi szeroki g�os. Takimi ustawieniami dysponuje np. kompresor pasmowy C4firmy Waves. W jego wypadku polecam presety vocal i Pop vocal. S� onezoptymalizowane w�a�nie pod k�tem �cie�ek wokalnych � odpowiednio t�umi�cz�stotliwo�ci najni�sze, aplikuj�c jednocze�nie de-esser i podbijaj�ccz�stotliwo�ci najwy�sze. Intuicyjna obs�uga pozwala na osi�gni�ciezadowalaj�cych rezultat�w ju� po kr�tkim czasie pracy z t� wtyczk�.Przy innych kompresorach, sprz�towych lub programowych, u�ywa si�najcz�ciej ustawie� nachylenia kompresji (Ratio) w granicach 1.5-8:1 iprogu dzia�ania (Threshold) od -2 do-8dB. Poeksperymentuj z czasem ataku powrotu, by uzyska� wyr�wnane izarazem naturalne brzmienie. Im kr�tsze s� czasy ataku (Attack) i powrotu(Release), tym wi�ksze b�dzie wra�enie blisko�ci wokalu.Mo�esz te� wys�a� �cie�k� wokalu na dwa tory, przy czym na jednympowiniene� zastosowa� mocn� kompresj�, a drugi zostawi� nieobrobiony.Odpowiednio miksuj�c oba sygna�y mo�esz uzyska� zadowalaj�ce, wyr�wnanebrzmienie.Czysto, nieczysto? Je�li po kilkuset podej�ciach do tego samegofragmentu, delikatnych sugestiach odno�nie rezygnacji z zawodu piosenkarzai pr�bach za�piewania nawet przez perkusist� zespo�u partia wokalna nadalbrzmi fa�szywie, we� spraw� w swoje r�ce.Jest na to kilka sposob�w. Pierwszym i obecnie powszechnie u�ywanymsposobem na poprawienie stroju jest wtyczka Antares Auto Tune (ma r�wnie�odpowiednik sprz�towy). Wytrawni realizatorzy u�ywaj� jej od dawna, za�arty�ci potraktowani AutoTunem milcz� o tym jak zakl�ci. Obs�uga tejwtyczki jest bardzo prosta i polega na podaniu tonacji, do kt�rej chcemydopasowa� str�j g�osu (tak�e instrumentu). Istnieje te� mo�liwo��ustalenia manualnie d�wi�k�w, do kt�rych chcemy do stosowa� str�j,ewentualnie mo�emy to zrobi� za pomoc� komunikat�w MIDI. Popr�buj i tutajz r�nymi ustawieniami, najlepiej robi�c tak, by u�ycie wtyczki nie by�os�yszalne w nagraniu. Osi�gniesz to ustawiaj�c poziom parametru Retunemi�dzy 50-20 i Tracking na ok. 35. W maksymalnym ustawieniu Retuneosi�gniesz tzw. �efekt Cher�, kt�ry dzi� jest ju� troch� niemodny, alekilku wykonawc�w dzi�ki jego u�yciu wybudowa�o sobie nowe domy. Pos�uchajutworu �One More Time� grupy Daft Punk. Jest to ciekawy przyk�ad u�yciakra�cowych ustawie� AutoTune i mocnej kompresji �cie�ki wokalnej. Do��oryginalne jest te� zastosowanie kompresora do ca�ego nagrania (ma si�wra�enie, �e kompresor �pompuje� muzyk� w g�o�niki).Z mojego do�wiadczenia wynika, �e lepiej u�y� AutoTune ju� pog��wnej kompresji linii wokalu. Uwaga: Auto posiada tak�e efekt wibrata,kt�re mo�na ciekawie u�y� do wzbogacenia brzmienia g�osu i dodanianaturalnego charakteru �nazbyt �adnie� wystrojonym g�osom.U�y�e� ju� kompresora, a glos nadal jest s�abiutki? Nie martw si�.To odpowiedni moment, by zastosowa� zdwojenie g�osu. Wystarczy nagra� ca��parti� jeszcze raz, w unisonie, pami�taj�c, by by�a prawie identyczniewykonana jak za pierwszym razem. To zazwyczaj pomaga w uzyskaniupe�niejszego brzmienia g�osu. Wra�enie to wywo�ane b�dzie nieznacznymir�nicami pomi�dzy dwiema tak samo za �piewanymi partiami. Na podobnej,cho� daj�cej si� opisa� matematycznie zasadzie dzia�a efekt chorus.Ciekawy efekt uzyskasz nagrywaj�c �piew wi�cej ni� dwa razy. Cowi�cej, przy zwi�kszaniu ilo�ci �cie�ek maleje problem z intonacj� i pozmiksowaniu kilku g�os�w �piewaj�cych unisono nie s�ycha� ju� tego, �ewokalista nie co fa�szuje... Tutaj uwaga praktyczna odno�nie strojeniag�os�w za pomoc� AutoTune. Je�eli masz dwa lub wi�cej g�os�w, nastr�jtylko jeden z nich! W momencie gdy zrobisz to z ka�dym nast�pnym, pojawisi� dosy� nieciekawy efekt, a glos zrobi si� zduszony i p�aski. Lepieju�y� wtyczki do strojenia tylko jednej �cie�ki i ustawi� odpowiedniopoziom g�o�no�ci mi�dzy ni� a pozosta�ymi.Je�eli z r�nych przyczyn nie mo�esz nagra� jeszcze raz tej samejpartii, a pracujesz w systemie twardodyskowym, skopiuj �cie�k� raz lubdwa. Utworzone w ten spos�b nowe �lady przesu� lekko w prz�d, ewentualniew ty� w stosunku do podstawowego. Od razu us�yszysz szerzej brzmi�cy g�os.Pami�taj jednak, by przesuni�cie nie by�o zbyt du�e i g�osy je rozje�d�a�ysi� mi�dzy sob�. Kilka milisekund w zupe�no�ci wystarczy. Je�li chceszp�j�� jeszcze dalej w eksperymentach, to otrzyman� kopi� spr�buj lekkoodstroi� wzgl�dem orygina�u. Mo�na to zrobi� za pomoc� algorytmu pitchshift, kt�ry dost�pny jest praktycznie we wszystkich edytorach audio (np.WaveLab), mo�na r�wnie� wykorzysta� AutoTune. Zachowaj t� sam� d�ugo���cie�ki i sprawd�, jaki efekt uzyskasz przestrajaj�c j� w przedzialewarto�ci od -10 do + 10 cent�w. Ustaw odpowiednio g�o�no�� ka�dej ze�cie�ek i pos�uchaj. Je�li nie s�yszysz efektu chorusa to znaczy, �e jestdobrze. Ten trick jest tak�e kolejnym sposobem na fa�szywe d�wi�ki. Mo�esi� okaza�, �e po lekkim odstrojeniu kopii wokalu znikn� b��dyintonacyjne.Drugi g�os niekoniecznie musi by� w unisonie. Bardzo dobrze dzia�ate� sztuczka, kt�r� podpatrzy�em w starym modelu harmonizera Digitech.Jeden z ostatnich program�w tego zabytkowego pude�ka dodaje dopodstawowego g�os wy�szy o oktaw�. Patent najprostszy z mo�liwych, ale zato jaki efekt! Je�eli natomiast g��wna partia �piewana jest wysoko, tosprawd� opcj� z oktaw� w d� (patrz refren utworu �,Crazy� w wykonaniuSeala). W obu przypadkach pami�taj o odpowiednim poziomie g�o�no�ci mi�dzydwoma �cie�kami.Podczas edycji tak nagranych g�os�w na le�y zwr�ci� uwag� na to,by nie by�o przesuni�� mi�dzy nimi na pocz�tku ka�dej partii czy s�owaoraz by zawsze ko�czy�y si� w tym samym miejscu. Ostatnie sylaby mo�nazostawi� tylko w jednym z g�os�w � to najprostszy spos�b na unikni�cieprzesuni��. Na le�y te� przes�ucha� �rodkowe partie �cie�ek, zwracaj�cuwag� na fragmenty, gdzie wyst�puj� zg�oski o wyra�nie zaznaczonym ataku.Ich odpowiednie wyr�wnanie pozwoli uzyska� wra�enie �jednego g�osu�.O tym, ile energii daje zdwojenie, mo�esz przekona� si� s�uchaj�cutworu �Take it to the top� grupy Cool & The Gang. Pocz�tkowy temat�piewany jest w�a�nie w unisonie. Wydaje si�, �e g�os jest jeden, aleje�li si� dobrze ws�uchasz us�yszysz drugi. Zwr�ci� te� uwag� na spos�bnagrania ch�rk�w i rozmieszczenie ich w przestrzeni d�wi�kowej.Pog�os, delay i echo. Jeden ze znanych mi realizator�w twierdzi, �eaby zobaczy�...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]