(Wykład III), logistyka, semestr II, Statystyka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
III. METODY ANALIZY DYNAMIKI ZJAWISK
Szereg
czasowy
(dynamiczny,
chronologiczny)
–
ciąg
wyników
obserwacji
uporządkowany w czasie
{
t
,
,
gdzie:
t
– numery kolejnych jednostek czasu
y
y
}
- wartość badanej cechy (zmiennej) w momencie
t=1,2,...,n.
Typy szeregów czasowych:
1.
Szeregi czasowe okresów
– zawierają informację o rozmiarach zjawiska w
krótszych lub dłuższych okresach (miesiąc, kwartał, rok) np. PKB w latach.
2.
Szeregi czasowe momentów
– zawierają informacje o rozmiarach zjawiska w
danym momencie (na początek lub koniec: miesiąca, kwartału, roku) np. stan
zapasów na dzień 31 grudnia.
Cele analizy szeregów czasowych:
·
określenie dynamiki badanego zjawiska
– wykorzystanie metod indeksowych do
określenia tempa i intensywności zmian zjawiska w czasie,
określenie czynników wywołujących zmienność tego zja
wiska – metody
wyodrębniania tendencji rozwojowej (trendu), wahań okresowych i wahań
przypadkowych.
·
dr A. Czech
1
MIERNIKI DYNAMIKI ZJAWISK
1.
Przyrosty
A. Absolutne
·
jednopodstawowe,
·
łańcuchowe.
B. Względne
·
jednopodstawowe,
·
łańcuchowe.
2.
Indeksy dynamiki
A.Indywidualne
·
jednopodstawowe,
łańcuchowe.
B. Agregatowe (zespołowe)
·
·
jednopodstawowe,
·
łańcuchowe.
Miary dynamiki jednopodstawowe (o stałej podstawie)
– służą do określania zmian
jakie nastąpiły w kolejnych okresach względem okresu przyjętego jako podstawowy.
Podstawa to poziom zjawiska w okresie
, najczęściej jest to okres pierwszy
*
*
t
=
k
t
=
1
dr A. Czech
2
Miary dynamiki o podstawie ruchomej (łańcuchowe)
– służą do oceny zmian jakie
nastąpiły w kolejnych okresach w stosunku do okresu poprzedniego
.
*
t
=
t
-
1
1.
PRZYROSTY
A. Absolutne
- informują o ile wzrósł lub zmalał poziom zjawiska w okresie badanym
w porównaniu z jego poziomem w okresie bazowym
a)
jednopodstawowe
– obliczane w stosunku do jednego okresu bazowego
·
pierwszy okres badania jako podstawa
*
t
=
1
D
=
y
t
-
y
;
gdzie:
y
-
y
,
y
-
y
,...,
y
-
y
,
y
-
y
t
=
1
2
,...,
n
1
2
1
3
1
n
-
1
1
n
1
t
/
1
dowolny okres badania jako podstawa
·
*
t
=
k
;
D
=
y
-
y
gdzie:
y
-
y
,
y
-
y
,...,
y
-
y
,
y
-
y
t
=
1
2
,...,
n
1
k
2
k
n
-
1
k
n
k
k
t
k
b)
łańcuchowe
– obliczane w stosunku do stale zmieniającego się okresu
bazowego
;
D
=
y
-
y
gdzie:
y
-
y
,
y
-
y
,...,
y
-
y
,
y
-
y
t
=
2
,...,
n
t
t
-
1
2
1
3
2
n
-
1
n
-
2
n
n
-
1
t
/
t
-
1
Przyrosty absolutne są miarami mianowanymi!!!
dr A. Czech
3
B. Względne (wskaźniki tempa przyrostu)
- stosunek przyrostu absolutnego
zjawiska do jego poziomu w okresie bazowym
a)
jednopodstawowe
·
pierwszy okres badania jako podstawa
y
-
y
D
d
=
t
1
=
t
/
1
gdzie:
t
=
1
2
,...,
n
t
/
1
y
y
1
1
·
dowolny okres badania jako podstawa
*
t
=
k
y
-
y
D
d
=
t
k
=
t
/
k
gdzie:
t
=
1
2
,...,
n
t
/
k
y
y
k
k
b)łańcuchowe
y
-
y
D
d
=
t
t
-
1
=
t
/
t
-
1
gdzie:
t
=
2
,...,
n
t
/
t
-
1
y
y
t
-
1
t
-
1
Tempo zmian (przyrostu lub obniżki)
przyrosty względne mnożone przez 100 –
informuje o ile procent poziom zjawiska jest wyższy lub niższy od poziomu
przyjętego za podstawę porównań.
dr A. Czech
4
2. INDEKSY DYNAMIKI
– mierniki określające stosunek wielkości zjawiska w
dwóch różnych okresach (momentach). Powstają przez podzielenie wielkości
zjawiska w okresie badanym (sprawozdawczym) przez wielkość tego zjawiska w
okresie podstawowym (bazowym)
A. Indywidualne
–
zjawiska opisane pojedynczym szeregiem czasowym
y
i
=
n
=
1
+
d
·
jednopodstawowe -
n
/
1
n
/
1
y
1
y
- wartość cechy w okresie badanym (sprawozdawczym),
n
y
- wartość cechy w okresie bazowym
y
i
=
n
=
1
+
d
·
łańcuchowe -
n
/
n
-
1
n
/
n
-
1
y
n
-
1
y
y
- wartość cechy w okresie bazowym
n
-
1
Indeksy to wielkości niemianowane wyrażane w ułamku lub procentach!!!
Interpretacja indeksów
0
£
i
<
1
- spadek badanego zjawiska w czasie w stosunku do okresu bazowego,
i
=
1
- zjawisko pozostaje na niezmienionym poziomie,
>
i
- oznacza wzrost zjawiska w badanym okresie badanym w stosunku do okresu
bazowego
1
dr A. Czech
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]