(TOPR), 2 najlepsze z chomika JAROSŁAW KACZYŃSKI
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR).Organizacja zajmujšca się w Tatrach od 1909 ratowaniem turystów i narciarzy, którzyzostali ranni, zachorowali lub znaleli się w niebezpieczeństwie, oraz znoszeniem zwłok osób,które poniosły mierć w górach; ponadto prowadzi akcję zapobiegajšcš wypadkom w górach.Wskutek wzrastajšcej liczby nieszczęliwych wypadków w Tatrach, w 1907 Mariusz Zaruskipowzišł myl stworzenia takiej organizacji. Do tego czasu Zaruski i Mieczysław Karłowicz mielijuż konkretny plan takiego stowarzyszenia. W lutym 1909 zginšł w Tatrach w lawinie Karłowicz,co przyspieszyło powołanie do życia TOPR z siedzibš w Zakopanem. Statut TOPR zostałzatwierdzony przez władze administracyjne 29 X 1909, jest to więc oficjalna data powstania TOPR,chociaż faktycznie działało ono już w lecie 1909.Najważniejszš częć TOPR stanowiła Straż Ratunkowa, składajšca się z członków czynnych,którzy przeprowadzali akcje ratunkowe. Poza tym istnieli członkowie honorowi oraz tacy, którzynie brali udziału w wyprawach ratunkowych, lecz jedynie wspierali TOPR pieniężnie. Po I wojniewiat. ta ostatnia kategoria członków przestała istnieć i zaniechano nazwy Straż Ratunkowa naoznaczenie grupy ratowników.Pierwszym kierownikiem TOPR (zwanym poczštkowo naczelnikiem Straży RatunkowejTOPR) został Zaruski, właciwy twórca i organizator TOPR. Oprócz niego pierwszymiratownikami TOPR (od 1909) byli górale przewodnicy: Klemens Bachleda, Stanisław Gšsienica-Byrcyn, Jędrzej Marusarz-Jarzšbek, Jan Pęksa, Szymon Tatar młodszy, Wojciech Tylka-Suleja,Jakub Wawrytko-Krzeptowski (starszy) oraz taternicy zakopiańscy: Henryk Bednarski, JózefLesiecki Stanisław Zdyb (dwaj z nich, Byrcyn i Marusarz, uczestniczyli w wyprawach ratunkowychjeszcze po II wojnie wiatowej). W okresie 1910-13 ratownikami zostali dalsi przewodnicy. Od1930 roku do TOPR należeli obowišzkowo przewodnicy tatrzańscy.Razem w 1909-39 było 50 ratowników TOPR, z tych jeden zginšł na wyprawie ratunkowej(Klimek Bachleda w 1910). Do 1952 liczba ratowników TOPR przekroczyła 100 (w tym pierwszakobieta, Zofia Radwańska-Paryska, w 1945), wielu ich jednak do tego czasu zmarło, zwłaszcza wczasie I i II wojny wiatowej, w tym dwóch zginęło w hitlerowskich obozach koncentracyjnych orazjeden z ršk gestapo.W okresie 1909-39 kierownikiem TOPR był najpierw Zaruski, formalnie do 1926, a wrzeczywistoci tylko do sierpnia 1914, gdy wyruszył na wojnę, bo póniej bywał wZakopanem tylko dorywczo. Następnie kierownikiem był Oppenheim, formalnie od 1926, afaktycznie od 1914. W okresie tym prezesami zarzšdu TOPR byli m.in.: Kazimierz Dłuski (190919),Karol Stryjeński (1926-30), Zaruski (1930-35), Tadeusz Malicki (1935-39). Funkcje lekarzaTOPR pełnili kolejno: dr Wacław Kraszewski, dr Gustaw Nowotny, W. H. Paryski, drAntoni Krzyżak.Za kierownictwa Zaruskiego (1909-26) działalnoć TOPR polegała na wyprawach ratunkowych,na zaopatrywaniu schronisk w podręczne apteczki i sprzęt oraz na wydawaniu afiszówostrzegawczych dla turystów. Udoskonalono sprzęt, a członkowie byli szkoleni wratownictwie górskim i w udzielaniu pierwszej pomocy.Za kierownictwa Oppenheima (1926-39), głównie w drugiej połowie tego okresu, w zwišzku zewzrastajšcym ruchem turystycznym i narciarskim wprowadzono dyżury ratowników w Zakopanemi w miejscach, gdzie zdarzały się częciej wypadki (na Kasprowym Wierchu iGubałówce) oraz wystawiano posterunki ratowników na zawodach narciarskich. Rozszerzono też ilepiej zaopatrzono sieć stacji ratunkowych w schroniskach Tatr Polskich. Udzielono także pomocyw zorganizowaniu ratownictwa w Karpatach Wschodnich. W okresie międzywojennym zaszłyrównież zmiany organizacyjne, gdyż w 1927 TOPR stało się Sekcjš Ratunkowš PTT, aw 1935 Sekcjš Ratunkowš Oddziału PTT (przy zachowaniu pierwotnej nazwy TOPR);nie były to jednak zmiany zasadnicze, gdyż zwišzki TOPR z PTT zawsze były cisłe.W okresie II wojny wiatowej, po przerwie spowodowanej wybuchem wojny i nieobecnociškierownika, niemieckie władze okupacyjne już w 1940 mianowały kierownikiem Z.Korosadowicza i poleciły mu wznowienie działalnoci TOPR, teraz pod nazwš Tatra-Bergwacht.W tej formie TOPR działało do wyzwolenia Zakopanego w styczniu 1945, udzielajšc pomocygłównie niemieckim turystom, ale również i mniej licznym polskim; ratownicy TOPR dyżurowaliteż w zimie na Kasprowym Wierchu.Po wyzwoleniu Zakopanego, TOPR (znowu pod swš właciwš nazwš) kontynuowałodziałalnoć, już w lutym 1945 ratujšc rannych partyzantów słowackich i radzieckich spoza liniifrontu w Zuberskiej Dolinie (akcja ta stała się potem tematem filmu Błękitny Krzyż). Wojna ipierwsze miesišce po niej spowodowały duże straty w sprzęcie i w ludziach. Te ostatnieuzupełniono szybciej (w 1945-46 przybyło 17 ratowników i 25 członków adeptów), a ze sprzętem ifunduszami było trudniej, działalnoć TOPR jednak mimo różnych zmian organizacyjnychrozwijała się, dostosowujšc się do rosnšcego ruchu turystycznego i narciarskiego. Powyzwoleniu kierownikami TOPR byli kolejno: Z. Korosadowicz, J. Oppenheim, W.H. Paryski, Wojciech Wawrytko-Krzeptowski, Z. Korosadowicz i Tadeusz A.Pawłowski.W 1952 powstało w Polsce ť Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR), obejmujšceswš działalnociš wszystkie góry Polski; wtedy TOPR stał się jednš zregionalnych grup GOPR, z zachowaniem swojej nazwy. Po reorganizacji GOPRw 1956 roku, stracił on swoja nazwę i stał się Grupš Tatrzańskš GOPR.W okresie istnienia TOPR (1909-56) jego ratownicy byli zobowišzani stawiać się na wyprawyratunkowe na dowolny wezwanie kierownika. W całych dziejach TOPR było zaledwie paręwypadków, że góral ratownik odmówił wzięcia udziału w akcji ratunkowej. Poza tym ratownicy(przewodnicy i taternicy) stawiali się zawsze szybko i chętnie na każde wezwanie i ofiarnie nielipomoc potrzebujšcym. Godło TOPR, niebieski krzyż, stało się symbolem powięcenia dlaratowania bliniego.Liczni ratownicy TOPR otrzymali wysokie odznaczenia państwowe i inne. Ratowników TOPR iGOPR uczczono pomnikiem w Zakopanem (koło Domu Turysty), wyprawę po rannychpartyzantów upamiętniono tablicš na Dworcu Tatrzańskim w Zakopanem, aKlimkowi Bachledzie, który zginšł na wyprawie ratunkowe, sš powięcone dwie tablice: jedna wZakopanem na Dworcu Tatrzańskim, druga na Tatrzańskim Cmentarzu Symbolicznym podOsterwš. Wyprawy ratunkowe TOPR były wielokrotnie opisywane, m.in. w ksišżkach M.Zaruskiego, W. Żuławskiego i K. Steckiego juniora.Dnia 19 V 1990 członkowie Grupy Tatrzańskiej GOPR uchwalili usamodzielnienie swej grupypod jej pierwotnš nazwš: Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe. Dnia 13 XI1991 TOPR został sšdownie zatwierdzony jako samodzielna organizacja, a Grupa TatrzańskaGOPR przestała istnieć.(Wielka Encyklopedia Tatrzańska Zofii i Witolda Paryskich)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]