Życie konsekrowane awangardą duchowości chrześcijańskiej, Życie konsekrowane
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ks. Marek Chmielewski
ŻYCIE KONSEKROWANE
AWANGARDĄ DUCHOWOŚCI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
W TRZECIM TYSIĄCLECIU
Podczas lektury Posynodalnej adhortacji Jana Pawła II
Vita
consecrata
(z 25 III 1996) nie ujdzie uwadze czytelnika fakt bardzo
częstego podejmowania wprost problematyki chrześcijańskiej
duchowości. Wystarczy zauważyć, że na 112 punktów tego do-
kumentu pojęcie „duchowość” zostało użyte 30 razy, przymiot-
nik „duchowy” — 76 razy, a termin „życie duchowe” występuje
11 razy
1
. Nie tylko ta znamienna statystyka, ale i treść związana
z wymienionymi wyżej pojęciami wskazuje, że Jan Paweł II jest
głęboko przeświadczony, iż życie konsekrowane jest awangardą
duchowości chrześcijańskiej. Potwierdza tym samym doświad-
czenie Kościoła na przestrzeni dwudziestu wieków, że w środo-
wiskach klasztornych zawsze kwitło intensywne życie duchowe,
z którego owoców czerpali wszyscy wierni. Od początku chrze-
ścijaństwa — jak pisze Ojciec święty — osoby konsekrowane by-
ły „niosącymi Krzyż (
staurophóroi
)” i „niosącymi Ducha (
pneuma-
tophóroi
)”, czyli „ludźmi prawdziwie duchowymi, będącymi
ukrytym zaczynem historii przez modlitwę uwielbienia i nie-
ustanne orędownictwo, udzielanie porad ascetycznych i dzieła
miłosierdzia” (VC 6).
Wiodąca rola środowisk życia konsekrowanego w dziedzinie
duchowości ujawnia się przede wszystkim w samym dążeniu do
chrześcijańskiej doskonałości i dawaniu świadectwa świętości
Kościoła — Mistycznego Ciała Chrystusa, jak również w podej-
mowaniu konkretnych środków wiodących do pełni zjednocze-
————————
Artykuł opublikowany w: „Życie Konsekrowane” 2001, nr 1, s. 25-34.
1
Szerzej na ten temat zob. M. Chmielewski,
Metodologiczne problemy posobo-
rowej teologii duchowości katolickiej
, Lublin 1999, s. 70-87.
1
nia z Chrystusem. Są nimi m.in. modlitwa i apostolstwo polega-
jące głównie na pełnieniu dzieł miłosierdzia, następnie życie sa-
kramentalne, zwłaszcza eucharystyczne, a także asceza połączo-
na z kierownictwem duchowym.
Charakterystyczne dla duchowości osób konsekrowanych
jest godne naśladowania odwzorowanie życia i postaw Matki
Bożej. Jednakże z uwagi na rozległość i doniosłość tego zagad-
nienia zasługuje ono na osobne opracowanie.
1. Dążenie do świętości
Jan Paweł II w omawianym dokumencie, stwierdza za Sobo-
rem Watykańskim II, że „profesja rad ewangelicznych należy
niezaprzeczalnie do życia i świętości Kościoła” (por. KK 44).
Oznacza to, że wszelkie formy życia konsekrowanego, stanowią
„niezbywalny i konstytutywny element” Kościoła (por. VC 29)
2
.
Zanim Vaticanum II w Konstytucji dogmatycznej o Kościele
dobitnie stwierdzi, że „wszyscy w Kościele [...] powołani są do
świętości”, najpierw przypomni prawdę, że sam „Kościół [...]
uznawany jest przez wiarę za niezachwianie święty” (KK 39). Je-
żeli zatem życie konsekrowane jako dar Trójcy Boskich Osób, w
myśl słów Jana Pawła II „znajduje się w samym sercu Kościoła”
(VC 3), to jest sprawą oczywistą, że dążenie do doskonałej wiary,
nadziei i miłości, będące szczególnym przejawem świętości, sta-
nowi pierwsze i podstawowe powołanie osób konsekrowanych
3
.
Wyłączną racją ich powołania jest zatem aktualizacja święto-
ści, której osiąganie jest zasadniczym celem życia duchowego w
każdej postaci i okolicznościach (por. KK 11). Toteż „Kościół
zawsze postrzegał profesję rad ewangelicznych jako uprzywile-
jowaną drogę do świętości” (VC 35), na co wskazują m.in. trady-
————————
2
Zob. W. Słomka,
Eklezjalny rys życia konsekrowanego
, w:
Vita consecrata. Ad-
hortacja. tekst i komentarze
, red. A. J. Nowak, Lublin 1998, s. 213-218
3
Zob. M. Cisło,
Cnoty teologalne w życiu konsekrowanym
, w: tamże, s. 195-
211.
2
cyjne określenia, zwłaszcza kontrowersyjne w świetle soborowej
eklezjologii określenie „droga” lub „stan doskonałości”.
Od strony ontologicznej świętość jest darem i odwzorowa-
niem wspólnoty Osób Trójcy Przenajświętszej. Z tego powodu
niemożliwe jest uświęcenie poza wspólnotą Kościoła świętego,
który jest „w Chrystusie niejako sakramentem, czyli znakiem i
narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności ca-
łego rodzaju ludzkiego” (KK 1). Nie dziwi zatem, że Jan Paweł II
w drugim rozdziale
Vita consecrata
ukazuje życie konsekrowane
jako znak komunii w Kościele. Braterska komunia jest bowiem
nie tylko kategorią socjologiczną czy też strukturą organizacyjną,
służącą bardziej efektywnemu wypełnianiu właściwej sobie mi-
sji, ale — jak podkreśla Papież — jest „przede wszystkim prze-
strzenią teologalną, w której można doświadczyć mistycznej
obecności zmartwychwstałego Pana” (VC 42).
Z uwagi na to doświadczenie obecności Chrystusa „życie
braterskie odgrywa fundamentalną rolę w rozwoju duchowym
osób konsekrowanych” (VC 45). Innymi słowy, pielęgnowanie
więzi wspólnotowych, troska o autentyczną komunię osób, sta-
nowi istotny wymiar i zarazem warunek świętości osób konse-
krowanych. Słusznie zatem oczekuje się od nich, „by były praw-
dziwymi mistrzami komunii i by żyły jej duchowością” (VC 46).
Co więcej, „Kościół powierza wspólnotom życia konsekrowane-
go szczególną troskę o wzrost duchowości komunii” (VC 51).
Wynika z tego, że zwłaszcza pod tym względem mają być one
awangardą duchowości we współczesnym świecie naznaczonym
różnorodnymi bolesnymi podziałami, które nie omijają nawet
uczniów Chrystusa.
Od strony funkcjonalno-praktycznej świętość polega na do-
świadczeniu Chrystusa, a ściślej na chrystoformizacji (por. Ga 4,
19; Ef 2, 15)
4
, czyli porzuceniu wszystkiego dla Niego i pójściu za
————————
4
Jest to termin wprowadzony przez prof. Antoniego J. Nowaka OFM. Zob.
m.in.: tenże,
Chrystus — centrum osobowe
, „Roczniki Teologiczne” 45(1998), z. 5,
s. 5-18; tenże,
Nowy człowiek
, Rybnik 1999.
3
Tym (por. Łk 18, 28), który jest „obrazem Boga niewidzialnego”
(Kol 1, 15). Jest to „właściwy program dla wszystkich ludzi i na
wszystkie czasy” — podkreśla Jan Paweł II (VC 18).
Radykalne podjęcie i wypełnianie tego planu możliwe jest
przez profesję rad ewangelicznych czystości, ubóstwa i posłu-
szeństwa, dlatego „chrześcijańska tradycja mówiła zawsze o
obiektywnej wyższości życia konsekrowanego” (VC 18). Tej
wyższości jednak nie wolno rozumieć jako tytułu do uprzywile-
jowanego miejsca we wspólnocie Kościoła. Przeciwnie, należy w
tym widzieć zobowiązujący dar pochodzący z wyłącznej inicja-
tywy Boga (por. VC 17). Życie konsekrowane jest zatem chary-
zmatem, którego Bóg udzielił swemu ludowi dla pomnożenia
jego świętości
5
. Ono „najpełniej urzeczywistnia cel Kościoła, to
znaczy uświęcenie ludzkości” (VC 32) i w tym sensie można za-
sadnie stwierdzić, że stanowi ono awangardę chrześcijańskiej
duchowości.
2. Modlitwa i dzieła miłosierdzia
Charyzmatyczny wymiar świętości życia konsekrowanego
dostrzegalny jest również w usilnej trosce o ducha modlitwy,
nierzadko osiągającej szczyty zjednoczenia mistycznego, a także
w niezliczonych dziełach miłosierdzia, podejmowanych przez
różne instytuty życia konsekrowanego w całej historii Kościoła
(por. VC 6).
Soborowy Dekret o przystosowanej odnowie życia zakonne-
go
Perfectae caritatis
przypomina, że członkowie instytutów życia
konsekrowanego „powinni z nieustanną pilnością, w oparciu o
autentyczne źródła duchowości chrześcijańskiej pielęgnować
ducha modlitwy i samą modlitwę” (DZ 6). W tym samym duchu
wypowiada się Jan Paweł II. Ucząc o modlitwie, jako „specjalno-
————————
5
Zob. J. Gołębiewski,
Natura charyzmatyczna życia konsekrowanego nieustan-
nym darem Ducha Świętego
, „Via consecrata” 1(1998), nr 3, s. 41-47.
4
ści” osób konsekrowanych, podkreśla on, iż „wezwanie do świę-
tości zostaje przyjęte i może być rozwijane jedynie w milczeniu i
adoracji przed obliczem nieskończonej transcendencji Boga” (VC
38)
6
.
Niemożliwa zatem jest świętość bez modlitwy, zwłaszcza
myślnej i kontemplacyjnej jak również liturgicznej, gdyż w niej
w sposób doświadczalny objawia się uświęcające działanie Du-
cha Świętego (por. Rz 8, 14-17). W tym względzie szczególne za-
danie przypada w udziale mniszkom klauzurowym, oddającym
się „przede wszystkim modlitwie, ascezie i gorliwej trosce o
rozwój życia duchowego” (VC 59). To głównie dzięki nim życie
konsekrowane jest przekonującym świadectwem „żywotności
chrześcijańskich tradycji ascezy i mistyki” (VC 8).
Sobór Watykański II w Konstytucji dogmatycznej o objawie-
niu Bożym przypomina, że słowo Boże jest „pokarmem duszy
oraz źródłem czystym i stałym życia duchowego” (KO 21). W cy-
towanym zaś Dekrecie
Perfectae caritatis
znajdujemy zachętę do
tego, aby osoby konsekrowane codziennie sięgały do Pisma św.
Przez czytanie i rozważanie słowa Bożego mają nabywać
„wzniosłego poznania Jezusa Chrystusa” (por. Flp 3, 8; DZ 6).
Nic zatem dziwnego, że właśnie środowiska życia konsekrowa-
nego, jako szczególnie wrażliwe na duchowy wymiar ludzkiej
egzystencji, wypracowały w minionych wiekach metodę modli-
tewnej lektury Pisma św., zwaną
lectio divina
, której niezmiennie
pozostają wierne. Z niej rodzi się siła kontemplacji i gorliwość w
apostolacie. Dzięki niej także kształtują w sobie „swoisty in-
stynkt nadprzyrodzony”, pozwalający im rozpoznawać wolę
Bożą (por. VC 94).
Poddana niewielkim modyfikacjom i czasem różnie nazywa-
na (np. ewangeliczna rewizja życia, dzielenie się Ewangelią itp.),
metoda ta współcześnie cieszy się wielką popularnością zwłasz-
cza w środowiskach młodzieżowych grup i ruchów modlitew-
————————
6
Zob. J. M. Popławski,
Znaczenie modlitwy w życiu zakonnym
, w:
Vita conse-
crata
..., dz. cyt., s. 343-353.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]