(12230) 2 zajęcia ekonomika i finansowanie w ochronie zdrowia [tryb zgodności], Ekonomia, ekonomika
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ekonomika i Finansowanie
w Ochronie Zdrowia
w Ochronie Zdrowia
Zajęcia nr 2:
Ekonomia Sektora Publicznego
Zajęcia nr 2:
Ekonomia Sektora Publicznego
Sektor prywatny a sektor publiczny
Miejsce sektora publicznego w gospodarce
– gospodarka każdego państwa stanowi system, złożony z mniejszych współpracujących ze sobą
gospodarka każdego państwa stanowi system, złożony z mniejszych współpracujących ze sobą
podsystemów tworzonych przez sektory:
podsystemów tworzonych przez sektory:
prywatny
prywatny
bli
bli
publiczny
publiczny
Sektor prywatny
– jest wewnętrznie uporządkowanym układem, w którego funkcjonowaniu główną rolę odgrywają
jest wewnętrznie uporządkowanym układem, w którego funkcjonowaniu główną rolę odgrywają
podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe;
podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe;
ich funkcjonowanie opiera się na transakcjach wymiennych
ich funkcjonowanie opiera się na transakcjach wymiennych
generujących ruch okrężny w gospodarce;
generujących ruch okrężny w gospodarce;
Sektor publiczny
––dotaza społeczeństwu dóbr publicznych dlatego jego domeną
Sektor
Publiczny
dostarcza społeczeństwu dóbr publicznych dlatego jego domeną
jest zaspokajanie potrzeb zbiorowych społeczności;
Sektor
prywatny
jest zaspokajanie potrzeb zbiorowych społeczności;
Opracowanie: dr Tomasz Skica
Gospodarka
Ekonomika i Finansowanie
Miejsce sektora publicznego w gospodarce
Sektor prywatny
Sektor publiczny
Sektor prywatny a sektor publiczny
Konsekwencje rozszerzenia sektora publicznego
– rozszerzenie znaczenia sektora publicznego jest równoznaczne z:
rozszerzenie znaczenia sektora publicznego jest równoznaczne z:
poszerzeniem produkcji dóbr publicznych oraz konsumpcji zbiorowej
poszerzeniem produkcji dóbr publicznych oraz konsumpcji zbiorowej
zmniejszeniem produkcji dóbr prywatnych oraz konsumpcji indywidualnej;
zmniejszeniem produkcji dóbr prywatnych oraz konsumpcji indywidualnej;
– konsekwencją ekspansji sektora publicznego jest pojawienie się tzw.
konsekwencją ekspansji sektora publicznego jest pojawienie się tzw.
efektu wypychania
efektu wypychania
;
Efekt wypychania
– polega na tworzeniu utrudnień w rozwoju sektora prywatnego jako efektu nadmiernej ekspansji
polega na tworzeniu utrudnień w rozwoju sektora prywatnego jako efektu nadmiernej ekspansji
sektora publicznego;
sektora publicznego;
Sektor Publiczny
(SPZOZ)
Sektor Prywatny
(NZOZ)
Sektory publiczny i prywatny a relacje substytucji i komplementarności
––pomiędzy sektorem prywatnym a publicznym występuje
pomiędzy sektorem prywatnym a publicznym występuje
relacja substytucji
relacja substytucji
poszerzenie funkcji opiekuńczych państwa zastępuje sektor prywatny;
poszerzenie funkcji opiekuńczych państwa zastępuje sektor prywatny;
– oba sektory charakteryzują również
oba sektory charakteryzują również
relacje komplementarności
relacje komplementarności
w każdej współczesnej gospodarce nieodzowne jest bowiem nie tylko występowanie,
w każdej współczesnej gospodarce nieodzowne jest bowiem nie tylko występowanie,
ale i współdziałanie obu sektorów;
ale i współdziałanie obu sektorów;
Opracowanie: dr Tomasz Skica
3
Zakres sektora finansów publicznych
Sektor finansów publicznych
Sektor finansów publicznych
––twoą jednostki wskazane w ustawie
tworzą jednostki wskazane w ustawie o finansach publicznych
o finansach publicznych z dnia 30 czerwca 2005 r.,
z dnia 30 czerwca 2005 r.,
(Dz. U. z 2005 r., Nr 249, poz. 2104 z późn
późn. zm.);
. zm.);
Zgodnie z ustawą o finansach publicznych
→→
SFP tworzą:
SFP tworzą:
ń
11) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej
organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej
i ochrony prawa, sądy i trybunały,
i ochrony prawa, sądy i trybunały,
22) jednostki samorządu terytorialnego
oraz ich związki,
33) jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,
jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki,
jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,
44) państwowe i samorządowe fundusze celowe,
państwowe i samorządowe fundusze celowe,
55) państwowe szkoły wyższe,
państwowe szkoły wyższe,
66) jednostki badawczo
rozwojowe,
77) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
jednostki badawczo-rozwojowe,
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
88) państwowe i samorządowe instytucje kultury,
państwowe i samorządowe instytucje kultury,
) p
p
ą yj
,
9) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez
i zarządzane przez
nie fundusze,
10) Narodowy Fundusz Zdrowia
Narodowy Fundusz Zdrowia,
11) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,
Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,
12) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw
inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw
w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa
w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa
handlowego.
handlowego.
Opracowanie: dr Tomasz Skica
4
Konsekwencje rozszerzenia sektora publicznego
konsekwencją ekspansji sektora publicznego jest pojawienie się tzw
konsekwencją ekspansji sektora publicznego jest pojawienie się tzw
efektu wypychania
efektu wypychania
;
Efekt wypychania
Sektory publiczny i prywatny a relacje substytucji i komplementarności
Zakres sektora finansów publicznych
(Dz. U. z 2005 r., Nr 249, poz. 2104 z
Zgodnie z ustawą o finansach publicznych
ą yj
,
9)
10)
11)
12)
Podmioty niezaliczane do SFP
Sektor publiczny a sektor finansów publicznych
– niektóre podmioty zostały przez ustawę
, wyłączone z zakresu sektora
finansów publicznych, pomimo tego, że należą one do sektora publicznego;
o finansach publicznych, wyłączone z zakresu sektora
finansów publicznych, pomimo tego, że należą one do sektora publicznego;
Do sektora finansów publicznych (SFP) nie należą:
11. Przedsiębiorstwa państwowe działające na podstawie ustawy z dnia 25 września 1981 r.,
Przedsiębiorstwa państwowe działające na podstawie ustawy z dnia 25 września 1981 r.,
oprzedsębiorstwach państwowych
przedsiębiorstwach państwowych,,
Banki państwowe
w rozumieniu art. 14
w rozumieniu art. 14-19 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.,
19 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., Prawo bankowe
Prawo bankowe, oraz Narodowy Bank Polski
, oraz Narodowy Bank Polski –
w rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r., o Narodowym Banku Polskim
o Narodowym Banku Polskim,
33. Spółki prawa handlowego
(spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) działające na podstawie przepisów ustawy z dnia
15 września 2000 r.,
15 września 2000 r., Kodeks spółek handlowych
Kodeks spółek handlowych, oraz na podst. odrębnych ustaw,
, oraz na podst. odrębnych ustaw,
Państwowe i samorządowe osoby prawne, utworzone inaczej niż w drodze ustawy lub też
powstałe na podstawie ustawy, lecz nie w celu wykonywania zadań publicznych,
powstałe na podstawie ustawy, lecz nie w celu wykonywania zadań publicznych,
chyba, że utworzono je w drodze ustawy i w celu wykonywania zadań publicznych
dotyczy to m.in. ustawy z dnia 20 lutego 1997 r.,
dotyczy to m.in. ustawy z dnia 20 lutego 1997 r., o fundacji
o fundacji –Centrum Badania Opinii Społecznej
Centrum Badania Opinii Społecznej
5
(Dz. U. z 1997 r., Nr 30, poz. 163, z późn
późn. zm.)
. zm.)
Podmioty niezaliczane do SFP
Sektor publiczny a sektor finansów publicznych (SFP)
Sektor Publiczny
Sektor Finansów Publicznych
Se to
a só ub c yc
Narodowy Fundusz Zdrowia
Podsektor
rządowy
Podsektor
Samorządowy
Wykres. Sektor Publiczny a SFP
→
powiązania
Podsektor
ubezpieczeń
społecznych
Wykres. Podsektory Sektora Finansów Publicznych
Sektor publiczny a sektor finansów publicznych
niektóre podmioty zostały przez ustawę o finansach publicznych
Do sektora finansów publicznych (SFP) nie należą:
Do sektora finansów publicznych (SFP) nie należą:
Do sektora finansów publicznych (SFP) nie należą:
22. Banki państwowe
w rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r.,
Spółki prawa handlowego
(spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) działające na podstawie przepisów ustawy z dnia
44. Państwowe i samorządowe osoby prawne, utworzone inaczej niż w drodze ustawy lub też
55. Fundacje
Fundacje ––chyba, że utworzono je w drodze ustawy i w celu wykonywania zadań publicznych
(Dz. U. z 1997 r., Nr 30, poz. 163, z
Sektor publiczny a sektor finansów publicznych (SFP)
Pojęcie finansów publicznych
Finanse publiczne
––obejmuą procesy i instytucje publicznoprawne związane z procesami gromadzenia środków
obejmują procesy i instytucje publicznoprawne związane z procesami gromadzenia środków
publicznych oraz ich rozdysponowaniem i kontrolowaniem wydatkowania, a w szczególności:
publicznych oraz ich rozdysponowaniem i kontrolowaniem wydatkowania, a w szczególności:
z pobieraniem i gromadzeniem dochodów i przychodów publicznych,
z pobieraniem i gromadzeniem dochodów i przychodów publicznych,
z wydatkowaniem środków publicznych,
z wydatkowaniem środków publicznych,
z finansowaniem pożyczkowych potrzeb budżetu państwa, budżetów JST oraz SFP jako całości,
z finansowaniem pożyczkowych potrzeb budżetu państwa, budżetów JST oraz SFP jako całości,
z zaciąganiem zobowiązań angażujących środki publiczne,
z zaciąganiem zobowiązań angażujących środki publiczne,
z zarządzaniem środkami publicznymi,
z zarządzaniem środkami publicznymi,
z zarządzaniem długiem publicznym,
z zarządzaniem długiem publicznym,
z rozliczeniami z budżetem UE.
z rozliczeniami z budżetem UE.
Schemat:
Powiązania finansów publicznych z innymi segmentami finansów w ujęciu podmiotowym
Powiązania finansów publicznych z innymi segmentami finansów w ujęciu podmiotowym
Finanse publiczne
T K P
E T P
Legenda:
T
–przepływy transferowe,
E
–przepływy ekwiwalentne,
K
–przepływy kredytowe,
P
–przepływy z tytułu pożyczek
publicznych,
SiO
–przepływy z tytułu składek
ubezpieczeniowych i odszkodowań
,
Finanse banków
Finanse przedsiębiorstw
T SiO P
E P T
Finanse ubezpieczeń
Finanse ludności
Funkcje finansów publicznych
Finanse publiczne są instrumentem oraz atrybutem państwa
––pełnią one służebną rolę względem działalności władz publicznych stąd funkcje przypisywane
pełnią one służebną rolę względem działalności władz publicznych stąd funkcje przypisywane
tradycyjnie państwu utożsamiane są niekiedy z funkcjami finansów publicznych
tradycyjnie państwu utożsamiane są niekiedy z funkcjami finansów publicznych
Zgodnie ze stanowiskiem P. A. Samuelson’a
Samuelson’a oraz W. D.
oraz W. D. Nordhaus’a
Nordhaus’a
rolą państwa jest
rolą państwa jest
zapewnienie
:
– efektywności całej gospodarki przy niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji zasobów,
efektywności całej gospodarki przy niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji zasobów,
– sprawiedliwości (równości) przy nadmiernej dysproporcji dochodów,
sprawiedliwości (równości) przy nadmiernej dysproporcji dochodów,
– stabilności gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu
stabilności gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu
Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:
– Funkcję alokacyjną
Funkcję alokacyjną
– Funkcję redystrybucyjną
Funkcję redystrybucyjną
– Funkcję stabilizacyjną
Funkcję stabilizacyjną
Opracowanie: dr Tomasz Skica
8
Finanse publiczne
Schemat:
Finanse publiczne
Finanse publiczne są instrumentem oraz atrybutem państwa
Zgodnie ze stanowiskiem P. A.
zapewnienie
Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:
Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:
Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:
Funkcja alokacyjna finansów publicznych
Funkcja alokacyjna
– istota funkcji alokacyjnej sprowadza się do kształtowania podziału czynników wytwórczych
istota funkcji alokacyjnej sprowadza się do kształtowania podziału czynników wytwórczych
między sektory publiczny i prywatny oraz wewnątrz tychże sektorów;
między sektory publiczny i prywatny oraz wewnątrz tychże sektorów;
Zasadniczym elementem realizacji funkcji alokacyjnej pozostaje
strona wydatkowa
strona wydatkowa
funduszy publicznych
––wiąże się ona z wytwarzaniem przez sektor publiczny dóbr publicznych i społecznych,
wiąże się ona z wytwarzaniem przez sektor publiczny dóbr publicznych i społecznych,
a przeznaczona na nie część wydatków wyraża rzeczywisty udział sektora publicznego
a przeznaczona na nie część wydatków wyraża rzeczywisty udział sektora publicznego
w produkcie społecznym;
w produkcie społecznym;
– pozostała część wydatków w formie transferów zostaje przekazana do sektora prywatnego,
pozostała część wydatków w formie transferów zostaje przekazana do sektora prywatnego,
arolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego
a rolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego
sektora prywatnego;
sektora prywatnego;
Skala alokacji
– o skali alokacji świadczy relacja wysokości wydatków publicznych do Produktu Krajowego
o skali alokacji świadczy relacja wysokości wydatków publicznych do Produktu Krajowego
Brutto (PKB), a także ich struktura;
Brutto (PKB), a także ich struktura;
Opracowanie: dr Tomasz Skica
9
Funkcja redystrybucyjna f. publicznych
Funkcja redystrybucyjna
– polega na korygowaniu dochodów podmiotów gospodarujących ukształtowanych przez procesy
polega na korygowaniu dochodów podmiotów gospodarujących ukształtowanych przez procesy
rynkowe;
rynkowe;
wykorzystuje ona transfery (gdyż transfery mają charakter płatności redystrybucyjnych);
wykorzystuje ona transfery (gdyż transfery mają charakter płatności redystrybucyjnych);
– wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądź uzupełnianie dochodów pierwotnych a
wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądź uzupełnianie dochodów pierwotnych a
– wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądź uzupełnianie dochodów pierwotnych a
wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądź uzupełnianie dochodów pierwotnych a
przez to kształtowanie funduszy nabywczych omawianych podmiotów;
przez to kształtowanie funduszy nabywczych omawianych podmiotów;
Redystrybucja w układzie terytorialnym
– redystrybucja może następować również w przekroju terytorialnym a jej efektem jest
redystrybucja może następować również w przekroju terytorialnym a jej efektem jest
przesunięcie siły nabywczej między regionami (województwami) o odbiegającym od siebie
przesunięcie siły nabywczej między regionami (województwami) o odbiegającym od siebie
poziomie rozwoju gospodarczego;
poziomie rozwoju gospodarczego;
Stopa redystrybucji
––topę redystrybucji mierzy się wielkością dochodów publicznych (a niekiedy tylko dochodów
stopę redystrybucji mierzy się wielkością dochodów publicznych (a niekiedy tylko dochodów
podatkowych) do Produktu Krajowego Brutto (PKB);
podatkowych) do Produktu Krajowego Brutto (PKB);
Ważne!
––y związane z redystrybucją a także alokacją budzą kontrowersje gdyż wpływają na
procesy związane z redystrybucją a także alokacją budzą kontrowersje gdyż wpływają na
poprawę zabezpieczenia finansowego jednych podmiotów kosztem innych;
poprawę zabezpieczenia finansowego jednych podmiotów kosztem innych;
110
Funkcja alokacyjna
Zasadniczym elementem realizacji funkcji alokacyjnej pozostaje
funduszy publicznych
arolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego
a rolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego
Skala alokacji
Funkcja redystrybucyjna
Redystrybucja w układzie terytorialnym
Stopa redystrybucji
Ważne!
[ Pobierz całość w formacie PDF ]