Środki ochrony indywidualnej Obuwie, środki ochrony indywidualnej
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 12/2007
dr in¿. WIES£AWA KAMIÑSKA
Centralny Instytut Ochrony Pracy
– Pañstwowy Instytut Badawczy
Środki ochrony
indywidualnej – obuwie
Wymagania aktualnych norm
W artykule omówiono stan prac normalizacyjnych w zakresie wymagañ dla obuwia bezpiecznego, ochron-
nego i zawodowego oraz metod badania jego w³aściwości ochronnych i u¿ytkowych. Ustosunkowano siê
do najbardziej znacz¹cych zmian wprowadzonych do norm po ich ostatniej aktualizacji oraz zmian, które
bêd¹ wprowadzone wkrótce. Dokonano przegl¹du nowych norm dotycz¹cych obuwia przeznaczonego
do u¿ytkowania przy wykonywaniu specjalnych zawodów.
Personal protective equipment – footwear. The requirements of current standards
This paper discusses standardization in the scope of the requirements for safety, protective and occupational
footwear and methods for testing its protective and functional properties. The most significant changes intro-
duced into the standards, following their latest revision and the changes, which will be introduced soon are
presented. The paper also reviews new standards for specific job-related footwear.
konywane metod¹ wtryskow¹ i inne), wypo-
sa¿eniem w dodatkowe elementy ochronne
itp. Tak du¿a z³o¿onośæ i ró¿norodnośæ kon-
strukcji obuwia sprawia, ¿e zakres wymagañ
dotycz¹cych obuwia i metod jego badania
jest bardzo szeroki i obejmuje wskaźniki
określaj¹ce w³aściwości ochronne, trwa³ośæ
obuwia i poszczególnych jego elementów
oraz po³¹czeñ miêdzy nimi, nieszkodliwośæ
dla u¿ytkowników oraz komfort i higienê
u¿ytkowania.
Wprowadzenie
Wykonywanie pracy zawodowej na ró¿-
nych stanowiskach pracy wi¹¿e siê najczê-
ściej
z określonymi zagro¿eniami dla zdrowia,
a nawet ¿ycia pracowników. W sytuacjach,
gdy nie mo¿na wyeliminowaæ zagro¿eñ lub
ich ograniczyæ w wyniku podjêtych dzia³añ
technicznych lub organizacyjnych, powinny
byæ stosowane środki ochrony indywidual-
nej, dobrane odpowiednio do wystêpuj¹cych
zagro¿eñ, wykonywanych czynności i wa-
runków środowiska pracy. Niejednokrotnie
stanowi¹ one jedyn¹ mo¿liw¹ formê ochrony
pracownika przed czynnikami niebezpiecz-
nymi i szkodliwymi w środowisku pracy.
Dlatego te¿ powinny one zapewniaæ wysok¹
skutecznośæ ochronn¹, stanowi¹c przy tym
mo¿liwie jak najmniejsze źród³o uci¹¿liwości
dla pracownika. Dotyczy to szczególnie obu-
wia, które oprócz określonych w³aściwości
ochronnych powinno zapewniaæ prawid³o-
we funkcjonowanie stopy cz³owieka.
W odniesieniu do środków ochrony
indywidualnej obowi¹zuj¹ w krajach Unii
Europejskiej dwie dyrektywy. W dyrektywie
89/686/EWG [1], która jest dyrektyw¹ no-
wego podejścia określono zasadnicze wyma-
gania, jakie musz¹ spe³niaæ środki ochrony
indywidualnej, aby zapewnia³y bezpieczeñ-
stwo u¿ytkowników i ochronê zdrowia oraz
warunki ich wprowadzania na wspólny
rynek Unii Europejskiej. Z kolei dyrektywa
89/656/EWG [2] dotyczy minimalnych wy-
magañ w zakresie bezpieczeñstwa i ochrony
pracowników stosuj¹cych środki ochrony
indywidualnej w miejscu pracy.
Pierwsza z wymienionych dyrektyw na-
k³ada obowi¹zki na producentów środków
ochrony indywidualnej, a druga na praco-
dawców.
Wykazanie, ¿e dany wyrób spe³nia wy-
magania dyrektywy 89/686/EWG wi¹¿e siê
z konieczności¹ wykonania badañ laborato-
ryjnych i przeprowadzenia oceny zgodności
wed³ug metod i kryteriów zawartych w tech-
nicznych dokumentach zharmonizowanych
z dyrektyw¹, w tym g³ównie normach
europejskich. Normy te zawieraj¹ uszczegó-
³owienie wymagañ podanych w dyrektywie
w odniesieniu do konkretnych wyrobów.
Ich stosowanie jest dobrowolne, jakkolwiek
stanowi¹ one po¿yteczne narzêdzie poma-
gaj¹ce w spe³nieniu wymagañ dyrektywy.
Daj¹ one bowiem domniemanie zgodności
z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy.
Praca na wielu stanowiskach wi¹¿e siê
z konieczności¹ ochrony koñczyn dolnych,
a zw³aszcza stóp przed zagro¿eniami wy-
stêpuj¹cymi w środowisku pracy. Ochronê
tê mo¿e zapewniæ przede wszystkim obu-
wie o odpowiednich cechach ochronnych.
Produkowane wzory obuwia, przeznaczo-
ne najczêściej do ochrony przed kilkoma
zagro¿eniami jednocześnie, charakteryzuj¹
siê na ogó³ z³o¿on¹ konstrukcj¹ i ró¿ni¹
siê miêdzy sob¹ rodzajem zastosowanych
surowców i materia³ów (obuwie skórzane,
ca³ogumowe i ca³otworzywowe), modelem
(pó³buty, trzewiki, buty do po³owy ³ydki lub
do kolana, buty z przed³u¿on¹ cholewk¹),
systemem monta¿u (obuwie klejone,
przeszywano-klejone, wulkanizowane, wy-
Stan prac normalizacyjnych
w zakresie wymagañ oraz metod
badania
Zobowi¹zania wynikaj¹ce z przyst¹pie-
nia Polski do Unii Europejskiej nak³adaj¹
na nasz kraj obowi¹zek prowadzenia oceny
zgodności środków ochrony indywidualnej
z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy
89/686/EWG. W wiêkszości przypadków
podstaw¹ badañ i oceny tych środków,
w tym obuwia bezpiecznego, ochronnego
i zawodowego, s¹ polskie normy PN-EN i PN-
-EN ISO ustanowione w wyniku t³umaczenia
norm europejskich zharmonizowanych
z dyrektyw¹. Czêśæ norm EN i EN ISO, które
nie zosta³y jeszcze przet³umaczone na jêzyk
polski, przyjêto do stosowania w Polsce jako
normy tzw. uznaniowe. Bêd¹ one t³umaczo-
ne sukcesywnie na jêzyk polski.
Z ci¹g³ym doskonaleniem środków ochro-
ny indywidualnej wi¹¿e siê koniecznośæ sta³ej
aktualizacji norm. Szczególnie gruntownym
zmianom poddano w ostatnim czasie cykl
norm dotycz¹cych obuwia bezpiecznego,
ochronnego i zawodowego, poczynaj¹c
od zmiany dotychczasowych numerów
i tytu³ów norm, a koñcz¹c na wprowadzeniu
wymagañ w odniesieniu do w³aściwości
obuwia nie uwzglêdnianych do tej pory oraz
określeniu metod ich badania. Zaktualizo-
wane normy, które zosta³y opublikowane
jednocześnie przez CEN i ISO w sierpniu
2004 r. zast¹pi³y normy funkcjonuj¹ce
dotychczas w krajach Unii Europejskiej.
20
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 12/2007
Tabela 1
WYKAZ NORM ZHARMONIZOWANYCH Z DYREKTYW¥
89/686/EWG DOTYCZ¥CYCH OBUWIA O CECHACH
OCHRONNYCH
A list of standards harmonized with Directive 89/686/
EEC concerning footwear with protective features
chroni¹cych u¿ytkownika przed zagro¿eniami
wystêpuj¹cymi równie¿ poza miejscem pracy
(np. obuwia o cechach ochronnych przezna-
czonego do u¿ytku sportowego).
W normach PN-EN ISO 20345:2007,
PN-EN ISO 20346:2007 i PN-EN ISO
20347:2007 podano terminy i definicje
zwi¹zane z obuwiem oraz określono wy-
magania dotycz¹ce odpowiednio obuwia
bezpiecznego, ochronnego i zawodowego
z wy³¹czeniem obuwia specjalistycznego,
dla którego ju¿ opracowano lub aktualnie
opracowuje siê normy przedmiotowe. Zgod-
nie z norm¹ PN-EN ISO 20345:2007 obuwie
bezpieczne definiuje siê jako
obuwie maj¹ce
cechy ochronne, przeznaczone do ochrony
u¿ytkownika przed urazami, które mog³yby
powstaæ podczas wypadków, wyposa¿one
w podnoski zaprojektowane tak, aby za-
pewnia³y ochronê przed uderzeniem pod-
czas badania z energi¹ równ¹ co najmniej
200 J i przed ściskaniem podczas badania
pod obci¹¿eniem ściskaj¹cym równym co naj-
mniej 15 kN. Podobnie definiuje siê obuwie
ochronne, które jest równie¿ wyposa¿one
w podnoski, z tym jednak, ¿e ich odpornośæ
na uderzenie i ściskanie jest odpowiednio
mniejsza (100 J i 10 kN).
Obuwiem zawodo-
wym
nazywa siê obuwie o cechach ochron-
nych, które nie jest wyposa¿one w podnoski
spe³niaj¹ce podane wy¿ej wymagania. Obu-
wie zawodowe jest przeznaczone do ochrony
u¿ytkownika przed urazami, które mog³yby
powstaæ podczas wypadków,
z wy³¹czeniem
jednak
ochrony przed wiêkszości¹ zagro¿eñ
mechanicznych. Z uwagi na brak podnosków
bezpiecznych lub ochronnych, nie montuje siê
w obuwiu zawodowym elementów ochrony
śródstopia i nie wyposa¿a siê go w specjalne
uk³ady materia³ów chroni¹ce przed prze-
ciêciem. Obuwie zawodowe wyposa¿a siê
natomiast we wk³adkê chroni¹c¹ stopê przed
przebiciem.
W wyniku nowelizacji norm zmieni³ siê
poziom dotychczasowych wymagañ w od-
niesieniu do niektórych wskaźników określa-
j¹cych w³aściwości obuwia. Jak wspomniano,
wprowadzono równie¿ wymagania dotycz¹-
ce cech obuwia, do których nie odnoszono siê
dotychczas. Do najwa¿niejszych zmian nale¿y
sprecyzowanie wymagañ dotycz¹cych
w³aściwości ergonomicznych
obuwia.
Dotycz¹ one wyeliminowania wewn¹trz
obuwia szorstkich, ostrych lub twardych
powierzchni oraz uwierania przez podnosek
lub pokrycie krawêdzi podnoska, mo¿liwości
wyregulowania zamkniêæ, braku trudności
w chodzeniu, wchodzeniu po schodach,
klêkaniu i kucaniu.
Uwagê zwraca obni¿enie wymaganej
wartości pH ekstraktu wodnego z elementów
skórzanych obuwia z 3,6 do 3,2. Pozosta-
wienie jednak wymaganej wartości liczby
dyferencji na dotychczasowym poziomie
(<0,7) zabezpiecza przed stosowaniem skór,
które mog¹ zawieraæ wolne mocne kwasy.
Wprowadzona zmiana pozwala na szersze
stosowanie skór o grubościach od 1,8 mm
do 2,4 mm, a nawet 2,6 mm, które s¹ gar-
bowane w sposób zapewniaj¹cy bardzo du¿¹
odpornośæ na wodê [3]. Typowym przyk³adem
mog¹ byæ skóry na bazie ciê¿szego surowca
wet blue
pochodz¹cego z Ameryki Pó³nocnej.
Wymagania w zakresie nieszkodliwości ma-
teria³ów obuwia rozszerzono o wymaganie
dotycz¹ce dopuszczalnej zawartości chromu
(VI) w materia³ach skórzanych obuwia.
Zgodnie z tym wymaganiem w ¿adnym
ze skórzanych elementów obuwia nie powi-
nien byæ wykrywalny chrom (VI), przy czym
przyjêto granicê wykrywalności równ¹
10 mg chromu (VI) na kg skóry
. Chrom (VI)
ma w³aściwości rakotwórcze, a ponadto mo¿e
powodowaæ uczulenia skórne nawet w ma-
³ych stê¿eniach [4]. Do oznaczania zawartości
chromu (VI) w skórze zaproponowano me-
todê, która mo¿e byæ stosowana zarówno
do bezbarwnych lub s³abo zabarwionych
ekstraktów, jak równie¿ silnie zabarwionych
ekstraktów, których zabarwienie mo¿na
usun¹æ w wyniku ekstrakcji do fazy sta³ej,
co umo¿liwia wykonanie oznaczenia chromu
(VI) bez zak³óceñ. Zasada metody polega
na ekstrakcji chromu (VI) z próbki skóry
roztworem wodorofosforanu dipotasu przy
pH 7,5-8,0 w warunkach beztlenowych,
Lp.
Normy funkcjonuj¹ce do 2004 roku
1
PN-EN 344-1:1996
Obuwie bezpieczne,
ochronne i zawodowe do u¿ytku w pracy
–
Czêśæ 1:
Wymagania i metody badañ
(iden-
tyczna z EN 344-1:1992)
2
PN-EN 344-2:1999
Obuwie bezpieczne,
ochronne i zawodowe do u¿ytku w pracy
–
Czêśæ 2:
Wymagania dodatkowe i metody
badañ
(identyczna z EN 344-2:1996)
3
PN-EN 345-1:1996
Obuwie bezpieczne do u¿yt-
ku w pracy –
Czêśæ 1:
Wymagania
(identyczna
z EN 345-1:1992)
4
PN-EN 346-1:1996
Obuwie ochronne do u¿ytku
w pracy
– Czêśæ 1:
Wymagania
(identyczna
z EN 346-1:1992)
5
PN-EN 347-1:1996
Obuwie zawodowe do u¿yt-
ku w pracy
– Czêśæ 1:
Wymagania (identyczna
z EN 347-1:1992)
6
PN-EN 345-2:1999
Obuwie bezpieczne do u¿yt-
ku w pracy
– Czêśæ 2:
Wymagania dodatkowe
(identyczna z EN 345-2:1996)
7
PN-EN 346-2:1999
Obuwie ochronne do u¿yt-
ku w pracy
– Czêśæ 2:
Wymagania dodatkowe
(identyczna z EN 346-2:1996)
8
PN-EN 347-2:1999
Obuwie zawodowe do u¿yt-
ku w pracy
– Czêśæ 2:
Wymagania dodatkowe
(identyczna z EN 347-2:1996)
Normy aktualne
1
PN-EN ISO 20344:2007
Środki ochrony indywi-
dualnej – Metody badania obuwia
(identyczna
z EN ISO 20344:2004)
2
PN-EN ISO 20345:2007
Środki ochrony indywi-
dualnej – Obuwie bezpieczne
(identyczna z EN
ISO 20345:2004)
3
PN-EN ISO 20346:2007
Środki ochrony indywi-
dualnej – Obuwie ochronne
(identyczna z EN
ISO 20346:2004)
4
PN-EN ISO 20347:2007
Środki ochrony indywi-
dualnej – Obuwie zawodowe
(identyczna z EN
ISO 20347:2004)
5
PN-EN 13287:2006
Środki ochrony indywidu-
alnej – Obuwie – Metoda badania odporności
na poślizg
(identyczna z EN 13287:2004)
Polskie wersje znowelizowanych norm zo-
sta³y wydane w styczniu i lutym 2007 roku.
Wykaz norm funkcjonuj¹cych do roku
2004 i norm aktualnych podano w tabeli 1.
Nale¿y zwróciæ uwagê na fakt pominiêcia
w tytu³ach i treści nowych norm zapisów za-
wartych w dotychczasowych normach, które
wskazywa³y na to, ¿e dotycz¹ one wy³¹cznie
obuwia przeznaczonego do u¿ytku w pracy.
Oznacza to mo¿liwośæ stosowania zaktuali-
zowanych norm w odniesieniu do wyrobów
21
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 12/2007
a nastêpnie oznaczeniu absorbancji czer-
wono-fioletowego kompleksu, powsta³ego
w wyniku reakcji chromu (VI) z 1,5-difenylo-
karbazydem przy d³ugości fali 540 nm.
Nie zmieni³y siê wymagania dotycz¹ce
przepuszczalności pary wodnej.
Obni¿eniu
uleg³a natomiast minimalna wartośæ
wspó³czynnika pary wodnej.
Wspó³-
czynnik ten nie powinien byæ mniejszy ni¿
15 mg/cm
2
w przypadku wierzchu i 20 mg/
cm
2
w przypadku podszewki.
W miejsce statycznej metody wyznacza-
nia absorpcji wody przez podpodeszwy i wy-
śció³ki zaproponowano metodê dynamiczn¹.
Próbka materia³u po³o¿ona na wilgotnej,
szorstkowatej p³ycie jest poddawana po-
wtarzaj¹cemu siê zginaniu pod określonym
naciskiem. W zaproponowanym rozwi¹zaniu
urz¹dzenia starano siê odtworzyæ warunki,
w jakich znajduje siê podpodeszwa i wy-
śció³ka podczas chodzenia. Absorpcja wody
przez podpodeszwê i/lub wyśció³kê, wyzna-
czona metod¹ dynamiczn¹, nie powinna byæ
mniejsza ni¿ 70 mg /cm
2
. Desorpcja wody
po klimatyzacji próbki przez okres 24 h
nie powinna byæ mniejsza ni¿ 80%.
Podczas ostatniej nowelizacji norm
nie uwzglêdniono wymagañ dotycz¹cych
odporności obuwia na poślizg
. Na wartośæ
tego wskaźnika wp³ywa wiele czynników,
spośród których do najwa¿niejszych nale¿¹
rodzaj materia³u podeszwy i jej konstruk-
cja, zw³aszcza wzór urzeźbienia bie¿nika.
Znaczenie urzeźbienia jest szczególnie du¿e
w przypadku poruszania siê po pod³o¿ach
zanieczyszczonych, gdy nale¿y mo¿liwie
jak najszybciej odprowadziæ środek smarny
i umo¿liwiæ bezpośredni kontakt podeszwy
z pod³o¿em. Wed³ug aktualnych norm
urzeźbienie podeszwy nie jest obligatoryj-
ne. Jeśli jednak cecha ta jest deklarowana,
to powinny byæ spe³nione wymagania w za-
kresie powierzchni urzeźbienia i wysokości
wystêpów. Zwrócono równie¿ uwagê na to,
¿e
urzeźbienie powinno byæ otwarte
na boki
. W przypadku niespe³nienia tych
wymagañ, podeszwy nale¿y traktowaæ jako
nieurzeźbione. Sformu³owanie wymagañ
dotycz¹cych samego urzeźbienia podeszew
obuwia nie rozwi¹zuje problemu zapewnie-
nia obuwiu odpowiedniej odporności na po-
ślizg. Maj¹c to na uwadze, Komitet Tech-
niczny CEN/TC 161
Foot and leg protectors
opracowa³ ostatnio projekty zmian do norm
EN ISO 20345:2004, EN ISO 20346:2004,
EN ISO 20347:2004 rozszerzaj¹ce zakres
dotychczasowych wymagañ dotycz¹cych
obuwia, o wymagania dotycz¹ce wartości
dynamicznego wspó³czynnika tarcia po-
deszwy na pod³o¿u stalowym pokrytym
roztworem glicerolu oraz pod³o¿u z p³ytki
ceramicznej, pokrytym roztworem laurylo-
siarczanu sodu [3, 5]. Z licznych opracowañ
literaturowych [6] wynika, ¿e dynamiczny
wspó³czynnik tarcia jest najlepszym i najczê-
ściej stosowanym wskaźnikiem odporności
podeszew na poślizg na pod³o¿ach zanie-
czyszczonych. Prace nad tymi zmianami
do norm s¹ obecnie w fazie koñcowej i na-
le¿y oczekiwaæ, ¿e zostan¹ one wkrótce opu-
blikowane. Ustalenie jednolitych kryteriów
oceny odporności obuwia na poślizg u³atwi
sprawdzenie podczas oceny zgodności,
czy zosta³o spe³nione jedno z zasadniczych
wymagañ dyrektywy 89/686/EWG, które
mówi o konieczności wyposa¿ania obuwia
w podeszwy „zapewniaj¹ce wystarczaj¹c¹
przyczepnośæ oraz tarcie z uwzglêdnieniem
rodzaju, a tak¿e stanu powierzchni” [1].
Metodê wyznaczania dynamicznego
wspó³czynnika tarcia obuwia opisano
w normie PN-EN 13287:2006. Metodê
tê opracowano na podstawie dok³adnych
studiów z zakresu biomechaniki chodu,
z uwzglêdnieniem warunków wystêpuj¹-
cych na styku obuwia z zanieczyszczon¹
powierzchni¹ pod³o¿a w chwili, gdy poślizg
jest najbardziej prawdopodobny. Informacje
uzupe³niaj¹ce do metody badania przedsta-
wiono w formie projektu zmiany do normy
EN ISO 20344:2004 [3, 5]. Obejmuj¹ one
opis wymaganych warunków badania
oraz opis procedury wzorcowania p³ytek
ceramicznych.
Na fotografii przedstawiono sterowane
komputerowo stanowisko do wyznaczania
odporności obuwia na poślizg zgodnie
z norm¹ PN-EN 13287:2006, znajduj¹ce
siê w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy
– Pañstwowym Instytucie Badawczym.
Przegl¹d norm przedmiotowych
dotycz¹cych obuwia
specjalistycznego
Obuwie specjalistyczne powinno spe³niaæ,
oprócz wymagañ ujêtych w normach PN-EN
ISO 20345:2007, PN-EN ISO 20346:2007,
PN-EN ISO 20347:2007, do których odwo³uj¹
siê normy przedmiotowe, równie¿ określone
wymagania wynikaj¹ce ze specyfiki wykony-
wanych czynności i warunków pracy
Podczas oceny tego obuwia mo¿na
obecnie pos³ugiwaæ siê normami przedmio-
towymi dotycz¹cymi obuwia bezpiecznego
chroni¹cego przed przeciêciem pilark¹
³añcuchow¹ przenośn¹, obuwia elektro-
izolacyjnego, obuwia dla motocyklistów
zawodowych, obuwia dla stra¿aków oraz
obuwia chroni¹cego przed chemikaliami,
których zestawienie podano w tabeli 2.
Norma PN-EN 17249:2006 powinna byæ
stosowana ³¹cznie z normami PN-EN ISO
20345:2007, PN-EN ISO 20344:2007 oraz
PN-EN 381-3:2000. W ostatniej wymienio-
nej normie określono procedurê badania
odporności obuwia na przeciêcie pilark¹
³añcuchow¹ przenośn¹. W normie PN-EN
17249:2006 znalaz³y siê zapisy o wykluczeniu
określonych modeli cholewki (dopuszczal-
ne s¹ tylko modele oznaczone literami C,
D i E, przy czym zwiêkszono wymagan¹,
minimaln¹ wysokośæ cholewki w modelu
C) i konieczności wyposa¿enia obuwia
w podnoski bezpieczne. W uzupe³nieniu
do normy PN-EN 381-3:2000 wprowadzono
tak¿e zapis dotycz¹cy czwartego poziomu
ochrony przed przeciêciem pilark¹ ³añcucho-
w¹. Ustanowienie czwartego, najwy¿szego
poziomu ochrony, odpowiadaj¹cego prêd-
kości ³añcucha równej 32 m/s, jest zwi¹zane
z obserwowanym obecnie, powszechnym
stosowaniem szybszych pilarek ³añcucho-
Tabela 2
WYKAZ NORM ZHARMONIZOWANYCH
Z DYREKTYW¥ 89/686/EWG DOTYCZ¥CYCH
OBUWIA PRZEZNACZONEGO DO SPECJALNYCH
ZAWODÓW
A list of standards harmonized with Directive 89/686/
EEC concerning footwear for specific jobs
Lp.
Normy europejskie/odpowiedniki
krajowe
1
PN-EN 17249:2006
Obuwie bezpieczne odpor-
ne na przeciêcie pi³¹ ³añcuchow¹
(identyczna
z EN ISO 17249:2004)
2
PN-EN 381-3:2000
Odzie¿ ochronna dla u¿yt-
kowników pilarek ³añcuchowych przenośnych
– Metoda badania obuwia
(identyczna z EN
381-3:1996)
3
PN-EN 50321:2002
Obuwie elektroizolacyjne
do prac przy instalacjach niskiego napiêcia
(identyczna z EN 50321:1999)
4
PN-EN 13634:2005
Obuwie ochronne do profe-
sionalnej jazdy motocyklem – Wymagania i me-
tody badañ
(identyczna z EN 13634:2002)
5
PN-EN 15090:2006 (U)
Obuwie dla stra¿aków
(identyczna z EN 15090:2006)
6
PN-EN 13832-1:2006 (U)
Obuwie chroni¹ce
przed środkami chemicznymi
– Czêśæ 1:
Terminologia i metody badania
(identyczna
z EN 13832-1:2006)
7
PN-EN 13832-2:2006 (U)
Obuwie chroni¹ce
przed środkami chemicznymi
– Czêśæ 2:
Wymagania dotycz¹ce obuwia odpornego
na środki chemiczne w warunkach laborato-
ryjnych
(identyczna z EN 13832-2:2006)
8
PN-EN 13832-3:2006 (U)
Obuwie chroni¹ce
przed środkami chemicznymi
– Czêśæ 3:
Wymagania dotycz¹ce obuwia o podwy¿-
szonej odporności na środki chemiczne w wa-
runkach laboratoryjnych
(identyczna z EN
13832-3:2006)
22
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 12/2007
Fot. Stanowisko do badania odporności obuwia na poślizg zbudowane w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy
– Pañstwowym Instytucie Badawczym
Photo. A stand for testing footwear slip resistance constructed in teh Central Institute for Labour Protection
- National Research Institute
odpowiednich wymagañ w zakresie odpor-
ności na degradacjê chemiczn¹, spe³niaj¹
wymagania odpowiadaj¹ce co najmniej
pierwszemu spośród piêciu poziomów
skuteczności w zakresie odporności na prze-
nikanie dla co najmniej trzech wybranych
produktów chemicznych.
Wiele w¹tpliwości mo¿e obecnie po-
jawiaæ siê przy ocenie specjalistycznego
obuwia przeznaczonego dla hutników i spa-
waczy. W chwili obecnej ocena tego obuwia
jest prowadzona w krajach Unii Europejskiej
wed³ug niejednolitych kryteriów. Wychodz¹c
naprzeciw istniej¹cym potrzebom, Komitet
Techniczny CEN/TC161 zainicjowa³ w roku
2006 prace nad projektem normy zhar-
monizowanej z dyrektyw¹ 89/686/EWG,
w sprawie wymagañ dotycz¹cych obuwia
chroni¹cego przed rozpryskami stopionego
metalu oraz metod badania jego w³aściwości
ochronnych i u¿ytkowych [5]. Rozpoczêto
równie¿ prace nad projektem normy doty-
cz¹cej obuwia przeznaczonego dla przemy-
s³u spo¿ywczego [5].
PIŚMIENNICTWO
[1] Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich Nr 89/686/
EWG z dnia 21 grudnia 1989 r. w sprawie ujednolicenia
przepisów prawnych pañstw cz³onkowskich dotycz¹-
cych środków ochrony indywidualnej. „Official Journal
of the European Communities”, L. 399, 30.12.1989 r.
[2] Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich Nr 89/656/
EWG z dnia 30 listopada 1989 r. o minimalnych wyma-
ganiach bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia dotycz¹cych
stosowania przez pracowników środków ochrony indy-
widualnej w miejscu pracy. Dyrektywy EWG dotycz¹ce
ochrony pracy. Tom II. Warszawa, CIOP 1992
[3] R. Turner
Standards for safety footwear
. “World
Footwear” 2005, 19(4), 30-31
[4] U. Bamberg
EN 420 not yet mature: new test spe-
cifications for chromate await confirmation.
KanBrief
2/05, 13, (www.kan.de)
[5] R. Turner
Safety footwear standards update
. “World
Footwear” 2007, 21(1), 19-21
[6] R. Grőnqvist, W.-R. Chang, T.K. Courtney, T.B.
Leamon, M.S. Redfern, L. Strandberg
Measurement
of slipperiness: fundamental concepts and definitions.
Rozdzia³ w monografii
Measuring Slipperiness – Human
Locomotion and Surface Factors
, Editors: W.-R. Chang
& T.K. Courtney, 2003 Taylor & Francis, 1-16
[7] C. Aschan, M. Hirvonen, E. Rajamäki, T. Mannelin
Slip resistance of oil resistant and non - oil resistant
footwear outsoles in winter conditions.
“Safety Scence”
2005, 43, 373-389
wych, maj¹cych coraz wiêksz¹ moc i d³u¿sz¹
prowadnicê (d³u¿szy ³añcuch) [5].
Zgodnie z norm¹ EN ISO 17249:2004,
która w ca³ości odwo³uje siê do normy EN
ISO 20345:2004, podeszwy obuwia dla
pilarzy powinny byæ olejoodporne. Cecha
olejoodporności ma w przypadku tego
rodzaju obuwia mniejsze znaczenie ni¿
zapewnienie dobrej odporności na poślizg,
zw³aszcza w warunkach zimowych. Kilka
krajów skandynawskich, zw³aszcza Finlandia
i Szwecja, zwróci³o uwagê, ¿e w klimacie
zimnym korzystniej zachowuj¹ siê pod
wzglêdem odporności na poślizg podeszwy
z materia³ów, które na ogó³ nie spe³niaj¹
wymagañ w zakresie olejoodporności [5, 7].
Komitet Techniczny CEN/TC 161
Foot and leg
protectors
sk³ania siê ku temu, aby w przy-
padku obuwia odpornego na przeciêcie pilar-
k¹ ³añcuchow¹ przenośn¹ uchyliæ obowi¹zek
zapewnienia podeszwie olejoodporności,
co umo¿liwi³oby stosowanie podeszew
nie wykazuj¹cych tej cechy, a odznacza-
j¹cych siê dobr¹ odporności¹ na poślizg
w warunkach niskiej temperatury [3, 5].
Jednocześnie podj¹³ on decyzjê o wszczêciu
prac nad metod¹ oceny odporności obuwia
na poślizg na lodzie, bowiem obydwie kwe-
stie s¹ ze sob¹ ściśle zwi¹zane.
W normie EN 15090:2006 dotycz¹cej
obuwia dla stra¿aków, odwo³ano siê bezpo-
średnio do norm EN ISO 20344:2004 i EN
ISO 20345:2004, a ponadto uzupe³niono
wymagania i metody badañ o te, które dotycz¹
odporności obuwia na p³omieñ i ciep³o promie-
niowania. Ponadto odniesiono siê do kwestii
izolacyjności cieplnej obuwia w kontakcie
z gor¹cym pod³o¿em, proponuj¹c trzy poziomy
ochrony i wprowadzaj¹c dla nich odpowiednie
symbole do znakowania (HI
1
, HI
2
i HI
3
). Zgodnie
z norm¹ EN 15090:2006 obuwie mo¿e byæ
zaklasyfikowane do jednego z trzech typów.
Typ 1. to obuwie przeznaczone do ogólnych
akcji ratowniczych i zwalczania ognia na polach
uprawnych i pastwiskach oraz w lasach. Typ 2.
obuwia jest odpowiedni podczas ratowniczych
akcji gaśniczych w budynkach i innych pomiesz-
czeniach zamkniêtych, w tym tak¿e pojazdach
i na statkach. Typ 3. to obuwie ca³ogumowe
i ca³otworzywowe przeznaczone g³ównie
do stosowania w sytuacjach zagro¿enia kon-
taktem z niebezpiecznymi materia³ami.
W roku 2006 opublikowano tak¿e cykl
trzech norm dotycz¹cych obuwia odpor-
nego na chemikalia W czêści 1. podano
terminologiê i opisano metody badañ,
natomiast w dwóch pozosta³ych zamiesz-
czono wymagania dotycz¹ce obuwia od-
pornego na chemikalia (czêśæ 2.) i obuwia
o zwiêkszonej odporności na chemikalia
(czêśæ 3.). Do wymienionej drugiej grupy
obuwia mo¿na zaliczyæ jedynie modele C, D
lub E w klasyfikacji II (obuwie ca³ogumowe
i ca³otworzywowe), które oprócz spe³nienia
Publikacja opracowana w ramach programu
wieloletniego pn. „Dostosowywanie wa-
runków pracy w Polsce do standardów Unii
Europejskiej”, dofinansowywanego w latach
2005-2007 w zakresie zadañ s³u¿b pañ-
stwowych przez Ministerstwo Pracy i Polityki
Spo³ecznej. G³ówny koordynator: Centralny
Instytut Ochrony Pracy – Pañstwowy Instytut
Badawczy
23
[ Pobierz całość w formacie PDF ]